Марказий Осиё мамлакатларининг энергетика соҳасидаги ҳамкорлик алоқалари мустаҳкамланиб бормоқда

Сўнгги йилларда Ўзбекистон, Тожикистон, Қирғизистон, Қозоғистон ва Туркманистон Республикалари билан барча соҳалар қатори энергетика соҳасидаги ҳамкорлик алоқалари ҳам тобора мустаҳкамланиб бормоқда.

Хусусан, ушбу мамлакатлар билан гидроэлектр станциялар қуриш, электр узатиш тармоқларини барпо этиш, ёзги мелиорация мавсумида энергетика тизимларининг параллел ишлашини таъминлаш, энергетика соҳасида ўзаро экспорт ва импорт ҳажмларини ошириш каби қатор ишлар олиб бориляпти.

Жумладан:

Гидро энергетика соҳасидаги ҳамкорлик:

“Қамбарота-1” лойиҳаси бўйича: Ўзбекистон, Қозоғистон ва Қирғиз Республикалари Энергетика вазирликлари билан ҳамкорликда Қирғиз Республикаси Норин дарёсида “Қамбарота-1” ГЭС қурилиши лойиҳаси амалга оширилмоқда.

Мазкур ГЭС нафақат Қирғиз Республикасини, балки Марказий Осиё мамлакатларининг сув ва электр балансида йирик аҳамиятга эга лойиҳалардан бири ҳисобланади.

Гидролэлектрстанциянинг қуввати 1 860 МВтга тенг бўлиб, йилига ўртача 5,6 млрд кВт·соат электр энергияси ишлаб чиқариш имконияти яратилади.

Ушбу лойиҳа бутун Марказий Осиё учун катта манфаатлар келтириши, минтақавий энергетик хавфсизликни мустаҳкамлаши, “яшил” иқтисодиётга ўтишни тезлаштириши ва сув потенциалидан фойдаланишни яхшиланишига хизмат қилади.

“Қамбарота-1” лойиҳаси туфайли бутун Марказий Осиёда сув ва энергия хавфсизлиги даражаси ошади ва минтақавий хавфсизлик мустаҳкамланади.

Яван гидроэлектр станцияси бўйича: Тожикистон Президентининг 2022 йил 2 июнь куни ташрифи доирасида Зарафшон дарёсида Яван гидроэлектр станцияси қурилишини бошлаш маросими бўлиб ўтди.

Президент Шавкат Мирзиёев ва Президент Эмомали Раҳмон рамзий тугмани босиб, қурилишга старт бердилар.

Ушбу иншоот энергетика соҳасидаги икки томонлама ҳамкорликда биринчи йирик лойиҳа бўлади. Мазкур станция мамлакатларимиз энергетик хавфсизлиги, сув ва қишлоқ хўжалиги барқарорлигини таъминлашда муҳим ўрин тутади.

Муҳандислик ишлари тўлиқ замонавий стандартлар асосида, илғор хорижий компаниялар иштирокида олиб борилмоқда.

Лойиҳани молиялаштиришга етакчи халқаро институтлар, шу жумладан Халқаро молиялаштириш корпорацияси, Осиё тараққиёт банки ҳамда
Европа тикланиш ва тараққиёт банки қизиқиш билдирган.

Ушбу лойиҳа тармоқнинг илмий ва ишлаб чиқариш салоҳиятини мустаҳкамлаш, минглаб хонадонлар ва янги корхоналарини “яшил” энергия билан таъминлашга хизмат қилади.

Роғун гидро электр станцияси бўйича:

Тожикистон Республикасида барпо этилаётган Роғун гидро электр станциясида ишлаб чиқарилган электр энергиясини сотиб олиш шартномаси имзоланган.

Унга кўра, ушбу ГЭСда қурилаётган агрегатлар ишга тушгандан сўнг, унда ишлаб чиқарилган электр энергиясининг бир қисми сотиб олинади. Бу лойиҳа ҳам икки мамлакат ўртасидаги энергетика тармоқларининг бир маромда параллель ишлашини, сув ресурсларидан самарали фойдаланишни, қишлоқ хўжалиги ҳамда саноатнинг бошқа тармоқларини ривожланишда катта ҳисса қўшади.

Электр тармоқларини қуриш бўйича:

Ўзбекистон ва Тожикистон Республикалари ўртасида электр узатиш тармоқлари барпо этилди.

Энергетика ва сув ресурслари мувозанатини сақлаш, истеъмолчиларни электр энергияси билан барқарор таъминлаш мақсадида Тожикистон Республикаси билан ҳамкорликда “Ўзбекистон миллий электр тармоқлари” АЖ томонидан “Ўзбекистон Республикасида 500 кВли Ғузор – Регар (Л-507) электр узатиш тармоғини тиклаш” инвестиция лойиҳаси амалга оширилди.

Лойиҳа доирасида 500 кВли Ғузор – Регар (Л-507) электр узатиш тармоғининг Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги 64 километр узунликдаги қисми қайта қурилди.

Лойиҳа Тожикистон Республикаси ва Ўзбекистон Республикаси ўртасидаги савдо-иқтисодий ҳамкорлик бўйича ҳукуматлараро комиссияси баённомаси асосида амалга оширилди. Лойиҳа Ўзбекистон ва Тожикистон энергия тизимларининг параллель ишлаши вақтида электр энергияси таъминоти ишончлилигини таъминлашга хизмат қилади.

Электр энергетика тизимларининг  пареллел ишлаши:

Электр энергиясини узатишда тармоқларда балансни сақлаш, электр таъминоти барқарорлигини таъминлаш, суғориш мавсумларида сув ресурслардан самарали фойдаланиш, шунингдек, табиий газ ва нефть маҳсулотларини ёқиш эвазига анъанавий турда электр энергияси ишлаб чиқарувчи иссиқлик электр станцияларида куз-қиш мавсумига тайёргарлик учун электр ускуна ва жиҳозларни таъмирлаш-созлаш ишларига шароит яратиш мақсадида Тожикистон ва Қирғизистон энергетика тизимлари ўзаро параллель ишлаб, экспорт ва импорт амалиётлари амалга оширилади.